Doomswar
Üye
Kayıt Tarihi: 2007-14-Haziran
Ülke: Turkiye
Aktif Durum: Pasif
Gönderilenler: 82
|
| Gönderen: 2007-22-Haziran Saat 03:37 | Kayıtlı IP
|
|
|
Daha Önce bir forumda yazmistim ordan kopyaladim...Aman bu alinti falan demeyin alinti degil daha önce kitaptan yazmistim.
A
A CAPELLA (Ital.): Çalgi esligi olmayan koro.
ACCELERANDO (Ital.): Hizlanarak.
ADAGIO (Ital.): Yavas tempo.
ADAGIETTO (Ital.): (1) “adagio” tempoda kisa parça. (2) “adagio”dan az daha hizli tempo
AFFETTUOSO (Ital.): Taskin bir duyguyla.
AGILE (Ital.): Çabuk, çevik.
AGITATO (Ital.): Hizli, sarsintili, heyecanli.
AKOR (Fran. Accord / Ing. Chord): ayni anda tinlamak üzere “dikey”
olarak yazilmis ikiden fazla ses. Ayni terim, çalgilarin, ses
yüksekliklerinin birbiriyle uyusmasi amaciyla (La=440) titresimini
tutacak sekilde düzenlenmesi için kullanilir.
AKORDIYON: hava etkisiyle ses veren, körüklü ve klavyeli çalgi. Çogunlukla dans orkestralarinda kullanilir.
AKUSTIK (Fran. Acoustique/ Ing. Acoustic): Sesle, sesin dogumu özellikleri, ulasimi ve alimi ile ugrasan fizik bilimi kolu.
ALLA MARCIA (Ital.): Mars temposunda, mars gibi.
ALLA TURCA (Ital.): Türk müzigi benzerinde.
ALLEGRETTO (Ital.): “Allegro”dan daha yavas tempo.
ALLEGRO (Ital.): Önceleri yalniz “mutlu” ve “sevinçli” anlamlarina gelirdi. Günümüzde hizli tempoyu anlatmak için kullanilir.
ALLEMANDE: Almanya’da dogan, 1550 yillarinda Fransa’ya geçen, agirca
tempoda tören dansi. Bu dansin karakteri 18. yüzyilda sanat müziginde
süitin bölümlerinden biri olmus, baslangiçtaki özellikleriyle bagliligi
azalmistir.
ALTO (Ital.): Kadin ve çocuk seslerinin en pes olani. Terim ayni
alandaki erkek sesleri içinde kullanildigi gibi, fransizcada “viyola”
karsiligi olarak ta kullanilir. Alto anahtari portenin üçüncü çizgisine
konan “do” anahtaridir.
AMABILE (Ital.): Sevimli, oksayici.
ANDANTE (Ital.): “Yörük” anlamina gelir. Orta yavaslikta tempo.
ANDANTINO (Ital.) “andante”den daha hizli.
ANIMATO (Ital.): Canli.
APASSIONATA (Ital.): Tutkulu bir duyguyla.
ARIETTA (Ital.): Kisa ve küçük arya.
ARMONI (Fran. Harmonie) Akorlarin kurulusu, türleri, çevrilmesi,
baglanmasi, yürüyüsü ve melodi ilintileriyle ugrasan bilgi kolu.
ARPEGGIONE: Gitar ve viyolonsel arasinda, yayli ve telli bir çalgi.
1823 yilinda Viyana’da G. Staufer yapmistir. Schubert bu çalgi için
ayni adla bilinen sonatini yazmistir.
ARPEJ (Fran. Arpege / Ital. Arpegio): Italyanca “arpeggiare”
kelimesinden , arp çalmak anlamina. Süslemelerin notalanisinda, bir
akorun yanibasina konan dikey ve kivrimli çizgi, akor seslerinin
birlikte degil de, birbiri arkasindan çalinmasi gerekecegini gösterir.
ARYA (Ital. “Aria” / Fransizca ve Ingilizce’de “Air” :
Bir tür sarki. Insan sesi için beste. Operalarda genellikle basvurulan
biçim. “Aria da capo” birinci bölümü ikinciden sonra yeniden söylemek
arya biçimi. “Aria concertante – konser aryasi”, “Aria d’abilit –
sarkicinin teknik gösterisine uygun arya”, “Aria di chiesa – kilise
aryasi”.
ASSAI (Ital.): Çok. (allegro assai: Çok hizli. Largo assai: Çok yavas gibi).
A TEMPO (Ital.): Icrada tempo degismesinden sonra, yeniden önceki tempoya dönüs.
A TONALITE (Fran.): Tonalite disi. Majör, minör, yada baska modal
dizilerle ilgisizligi anlatan terim. Bu türlü müzigin baslica simasi
sonradan tonalite disi yaziyi kurallastiran, Avusturyali besteci Arnold
Schönberg’dir.
B
BALALAYKA: Rus halkinin ulusal çalgilarindan. Üçgen biçimli, uzun boyunlu ve üç telli.
BALLAD (Fran. “ballade” / Ital. “balata”:
12. yy.’da Güney Italya halkinin söyledigi kisa dans sarkisi. Daha
sonra, ballad, dans ile bagliligini kaybetmis, romantik yüzyilda
Chopin, Liszt, Brahms gibi besteciler piyano için ballad’lar
yazmislardir. Bugün bu terim özellikle halk müziginde, ask sarkilari
için kullanilir.
BAGATELLE (Fran.): Kelime anlami “bos, önemsiz”. Hafif, kisa piyano
parçasi anlamina gelir. Baska çalgilar içinde “bagatelle” yazmis
besteciler vardir.
BANÇO (banjo): Çogunlukla Amerikan gezginci halk sarkicilarinin
kullandigi bes, yada daha çok telli çalgi. Ilk caz orkestralarinda
gitar yerine kullanilirdi.
BANDO (Ital.): Nefes ve vurmali çalgilardan kurulan, çogunlukla
törenlerde kullanilan çalgi toplulugu. Bandolar, genel olarak askeri
mars çalarlar. Bugün ya bu türlü topluluklar için dogrudan dogruya
yazilmis, yada düzenlenmis, senfonik müzik çalan bandolar vardir.
BARCAROLLE (Fran.) Sandal sarkisi. Genellikle Venedik gondolcularinin söyledikleri hafif ve durgun parça.
BARITON: Orta kalinlikta erkek sesi.
BAROK (Fran.,Ing.”Baroque”:
Müzik alaninda Barok çagi 1550 yillarinda baslamis, 1600’den sonra
yayilmis, çagin öbür sanatlarindaki renk ve süsleme gösterisi, Italyan
madrigalinin kromatik armonisinde, Venedikli bestecilerin birden çok
koro için yazdiklari yapitlarda belirmistir. Barok egilimlerine uygun
müzik yazmis besteciler arasinda Gabrieli’ler, Schütz, Buxtehude, bir
sinira kadar Bach, Haendel, Rameau ve Lully gösterilebilir.
BAS, BASSO: En kalin erkek sesi.
BASSO CONTINUO: Sürekli bas. 16. yy. sonlarinda klavsenci veya
orgçularin çok ses müzigine eslik etmelerini kolaylastirmak amaciyla
gelistirilmis kural.
BEL CANTO (Ital.) Güzel sarki, güzel söyleyis anlamina gelir. Italyan
operasinin ses gösterisine ve hançere cambazligina dayanan söyleme
üslubu.
BEMOL: Bir notayi yarim aralik peslestiren isaret.
BERCEUSE (Fran.): Ninni.
BIS (Fran.): Konserde halkin icracidan ek parça çalmasini istemek için
kullandigi kelime. Yerine “ encore” kelimesi de kullanilir “yine”
anlamina gelir. Notada “bis” yazisi, bir bölümün bir kere daha
çalinacagini gösterir.
BOLERO: Bir çesit Ispanyol dansi. Üç vurusludur, kastanyet esliginde
oynanir. Bu dansa sanat müziginde de rastlanmaktadir. En ünlü Bolero,
Ravel’in yazdigi ayni adli orkestra yapitidir.
BOURREE (Fran.): Fransa’nin Auvergne bölgesinden dogma sen bir dans. Dört zamanlidir. Barok süitlerinde kullanilmistir.
BUFFO (Ital.): Güldürücü. Operalarda güldürücü rollere çikan sarkici.
BURLESCA (Ital.): Güldürücü alayci karakterli bestelere verilen ad.
Bach’in “la minör” klavsen partitasinda bu adin ilk kullanilisindan
birine rastlanilir.
C
CACOPHONIE (Fran.): Kakisma. Geleneksel armoni kurallarina göre uyumsuz sayilan nota bilesimi.
CADENZA (Ital.): (kadans. Fran: Cadence. Alm: Kadenz) Latince “düsmek”
anlamina gelen “cadere” sözcügünden. (1) Melodi ve armonide, bir
dinlenme noktasina varis. (2) Yorumda, düsüs noktasina, parçanin ana
tonalitesine varirken çalinan yada söylenen süslü, gösterisli geçit;
genellikle konçertolarda rastlanir.
CAMERA (Ital.): “Oda” anlamina gelir. “sonata da camera”, yada
“concerto da camera”, dindisi niteligi olan çalgi müziklerini anlatmak
için kullanilan terimlerdir. “sonata da camera”, dürlü danslarin art
arda dizilmesi bakimindan süite benzer.
CANTABILE (Ital.): Sarki söyler gibi.
CANTO (Ital.): Sarki.
CANZONE (Ital.): (1) Halk sarkisi. (2) Çok sesli sarki. (3) Yazi
bakimindan madrigali andiran; iki yada üç sesli çalgi müzigi parçasi.
Canzonetta: Kisa “ Canzone”.
CAPELLA (Ital.): Bir müzik parçasini seslendiren türlü çalgilardan kurulu topluluk.
CAPRICCIO (Ital.): Baslangiçta fuga yazisina dayanan bir türlü çalgi
müzigini tanitmasi bakimindan “ricercar” ve “fantasia” ile ayni anlama
gelirdi. Bugün beklenmedik etkiler tasiyan “kaprisli” besteler için
kullanilmaktadir.
CAVATINA (Ital.): Daha arik, daha gösterissiz bir arya türü.
CELESTA: Mekanizmasi piyanoyu andiran klavyeli küçük çalgi. Alani orta”da” dan yukari dört oktavdir.
CHACONNE (Fran. Italyancasi Ciacona): Ispanyol kaynakli oldugu sanilan
bir dans. Aslinda 4/4 ölçüdedir. Sanat müziginde kullanilisi, pes
alanda tekrarlanan ¾ ölçüdeki motif üzerine çesitlemelere dayanir.
Passacaglia’ya benzer.
CODA (Ital.): “kuyruk” anlamindadir. Bir bestenin sonuna konan bitis bölümü.
COURANTE (Fran. Italyancasi Corrente): 16. yy.’da ortaya çikmis, hizli tempoda, üçlü zaman ölçüsünde Fransiz dansi.
CREDO (Ital.): Dua.
CRESCENDO: Sesi gitgide yükselterek.
ÇALGILAMA (fran. Ingilizcesi: Instrumentation): Çalgilarin tini
nitelikleri, ses sinirlari, birbirleriyle birlestiklerinde, ne türlü
sonuçlarin ortaya çikabilecegi konusundaki bilgilerin tümü.
ÇESITLEME (Fran. Variation): Bir temanin, bir konunun, bir düsünün
degisikliklerle tekrarlanmasi. Degisim, ritm, armoni ve melodide, çogu
kere konunun her bir tekrarinda bunlardan yalniz birinde yapilir.
D
DECRESCENDO (Ital.): Gitgide hafifleyerek ve ses yogunlugunu düsürerek.
DIAPASON (Diyapazon): Yunanca’da sekizinci aralik anlamina gelir.
Fransizca’da, ses uyulmamasinda kullanilan ve “LA” sesini veren aracin
adi.
DISSONANCE (Fran.) Bak. CACOPHONIE…
DIVIRTIMENTO (Ital. Fransizca divertissement: (1) Operada danslar
bölümü. (2) Çalgi müziginde, danslar dizisi. 18. yy.’da süit’den çikma
bir biçim.
DIYEZ (Fran.Diése, Ing.Sharp, Alm.Kreuz) Bir notayi yarim aralik tizlestiren isaret.
DOLCE (Ital.): Tatli ve yumusak.
DOLENDO (Ital.): Üzüntülü.
DÖNEMSEL BIÇIM (fran. Forme cyclique): Sonat biçiminde yazilmis
yapitlarda, ilk bölümde sunulan konularin, sonraki bölümlerde de
kullanilmasi. Örnek: César Franck’in “re minör” senfonisi.
DRAMMA DER MUSICA (Ital.): müzikli oyun. Opera.
DUET, DUO: Iki ses için müzik.
DÜZENLEME (Fran. Arrangement, Transcription): Bir ortam için yazilmis
bir yapiti bir baska ortama aktarmak. Örnek: Schubert’in sarkilarini
Liszt’in piyano için düzenlemesi… Bach’in org yapitlarini,
Stoskovski’nin orkestra için düzenlemesi.
E
ENSEMBLE (Fran.) Beraberlik, topluluk.
ESLIK (Fran. Accompagnement): Insan sesi yada tek çalgi için yazilmis
yapitlarda, baslica ses yada seslere yardimci durumda olan çalgi bölümü.
ETUDE (Fran.): Çalisma yada terim parçasi. Bu amaçla yazilmis pek çok
parça, anlatimla ilgili bagimsizliklari yönünden, basli basina birer
sanat yapiti degeri tasimaktadir. Örnek: Chopin veya Debussy’nin piyano
“étude”leri.
F
FALSETTO (Ital.): Erkek seslerinin normal alan disinda tiz, kadin sesine benzer sesler çikarmak amaciyla basvurduklari yöntem.
FANDANGO (Isp.): üç zamanli, canli, gitar ve kastanyet esligiyle oynanan Ispanyol dansi.
FANFAR (Fran. Fanfare): Maden çalgilarin çaldigi, genellikle senliklerde ve törenlerde ilgi çekmek için kullanilan müzik.
FANTAISIE (Fran. Italyanca:fantasia. Almaca hantasiestück.
Ingilizce:Fancy): Bagimsiz biçimli parça. Baslangiçtaki anlamina göre,
bölüm benzetmelerinin “imitation” larin önce metot kurallarina uygun
olarak, sonralari kontrapunta yazisinda daha büyük özgürlükle yapildigi
parçalar. 18. yy’a kadar yazilmis “fantasie”ler, Bach’da en kesin
ilkelerini bulan fuga yazisini hazirlanmistir.
FRANDOLE (Fran.): Fransiz halk dansi. Jig’e benzer.
FINALE (Ital.): Konçerto, senfoni, opera gibi uzun, yada çok bölümlü bir bestenin son bölümü.
FOLIA: Eski Portekiz dansi.
FORLANA: Jig’e benzer Italyan dansi.
FORTE (Ital.): Güçlü.
FUGA (Lat. Fransizca: Fugue): Kontrapunta yazisi biçimlerinden biri.
Tema (yada, baska bir deyisle konu) bir seste sunulur ve sonra öbür
seste birbiri ardindan benzetis yoluyla konuyu izler. “Fuga” sözcügü
Latince’de “kaçmak” anlamina gelir. Nitekim Fuga’da seslerin birbiri
ardina siralanmasi kovalamayi andirmaktadir.
FENEBRE (Ital.): Yasli. Marcia funebre: Cenaze Marsi.
FUOCO, CON (Ital.): Atesli.
FURIANT: Çabuk tempoda bir Bohemya dansi.
FURIOSO (Ital.): Öfkeli.
G
GAVOTTE (Fran.): Fransa’da 18.yy.’dan sonra yayginlasan oynak bir dans türü.
GIOCOSO (Ital.): Sevinçli, sen.
GIUSTO (Ital.): Tam. Dogru. Allegro guisto: Asiriliga kaçmayan, kesin vuruslu hizli tempo.
GLISSANDO (Ital.): Kaydirma, piyanoda parmagi tuslarin üstünden hizla geçirme. Yayli çalgilarda telin üstünde kaydirma.
GLOCKENSPIEL: Büyüklerine göre, tinilari belirli çelik parçaciklara
tokmakla vurularak çalinan, ses boyutlari bes oktava dek ulasan çalgi.
GRANDIOSO (Ital.): Büyük, ihtisamli.
GRAVE (Ital.): Çok yavas tempo.
GRAZIOSO (Ital.): Sevimli yada ince duygulu.
H
HABANERA (isp.): Ispanya’da yaygin Küba kaynakli dans. Küba’ya
Afrika’dan gelmistir. Iki vurusludur. Ritm özelligi, birinci vurusun
noktali olusudur.
HARMONICA: Agiz mizikasi. Agiz orgu. Sesi, üflenince titreyen maden kamislarla çikar.
HARMONIUM: Kamisli org. 1810 yilinda Fransiz Grélé bulmus. 1842 yilinda
Fransiz Deboin gelistirmistir. Piyanoya benzer. Kullanisli ve sesi orgu
andirir.
I
IMPROMTU (Fran.): Dogaçtan yorum anlamina gelmekle birlikte 19. yy’da
gelismis sarki (Lied) biçiminde yazilmis parçalar için kullanilmistir.
IMPROVISATION (Fran.): Dogaçtan yorum yada söyleyis. Müzigi hazirliksiz
olarak içe dogdugu gibi, hem yaratma hemde yorumlama sanati.
INTERLUDE (Fran.): Bir yapitin ana bölümleri arasinda yorumlanan gparça.
INTERMEZZO (Ital.): (1) Baslangiçtaki anlamina göre, bir oyunun
perdeleri arasinda dekor degismesine ve oyuncularin hazirlanmasina
firsat vermek için sunulan müzikli kisa oyun. Intermezzo’lar sonralari
opera perdeleri arasinda da oynanmistir. (2) Operalarda ara müzigi
J
JIG: Ingiliz kaynakli, hizli dans.
JOTA (isp.): Bir çift dansçinin oynadigi, hizli tempoda kastanyet eslikli Ispanyol dansi.
K
KAMMERMUSIK (Alm.): Oda müzigi.
KANON (Fran. Canon) Çok ses yazisi türlerinden. Ses girisleri, dizinin türlü katlarinda tekrarlama yoluyla birbirini izler.
KANTAT (Ital. Cantata): Baslangiçtaki anlamina göre söylemek, “teganni”
edilmek için yazilmis parça. Bugünkü anlamina göre, operada oldugu
gibi, metni bir olayi bir konuyu anlatan, fakat sahnede oynamak için
hazirlanmamis, bir yada birkaç solo sarkici ve orkestra (ve bazi kere
de koro) için yazilmis yapit.
KAPELLEMEISTER (Alm.): (1) Orkestra yöneticisi. (2) Kilise müzigi yöneticisi.
KASSATION (Alm.): 18. yy’da süitin türlerinden.
KASTANYET: Ispanya ve Güney Italya’da halk müziginden yayilan kestaneye
benzeyen, birbirine bagli iki tahta parçasi. Bolero, fondago ve tarello
gibi halk danslarinda süsleyici bir ritm unsuru olarak çalinir.
KOLORATURA (Ital.): Çalgilarda ver insan sesinde süslü geçitler. Terim
genellikle, bu türlü geçitleri ustalikla söyleyebilen lirik sopranolar
için kullanilir.
KONÇERTO (Ital.): Genellikle tek, bazen de birden çok çalgi için,
orkestra esligiyle yazilmis beste. Concerto grosso: Küçük bir çalgi
grubunun (concertino), orkestranin geri kalan çalgilariyla (ripieno)
karsit durumda oldugu yapit.
KONSERVATUVAR (Fran.): Müzik ögrenimi için kurulmus büyük okullar. Ilk konservatuvar Napoli’deki San Maria di Loreto’dur.
KONTRALTO (Ital.): En pes kadin sesi.
KONTRAPUNTA (Ital.): Birden çok sesi birlestirme kurallarinin tümü. Armoniyle yakindan ilgilidir.
KONZERTMEISTER (Alm.): Senfoni yada opera orkestrasinda bas kemanci.
Yalniz kemanlardan ve öbür yayli çalgilardan degil, yöneticiden sonra
bütün orkestranin çalisma beraberliginden sorumlu kisi.
KUARTET (Fran.): Dört çalgi yada dört ses için müzik. Dört çalgilik,
yada dört seslik topluluk. En yaygin dörtlü çalgilamasi, iki keman
viyola ve viyolonselden kurulan topluluktur ve bu ortam için sayisiz
yapiy verilmistir.
KUINTET, KENTET (Fran.): Bes çalgi, yada bes ses için müzik. Bes çalgilik yada bes seslik topluluk.
L
LAENDLER: Kaynagi Avusturya olan ¾ ölçülü dans. Valsin dogumuna yol
açmis viyana klasikleri bu dansi bazi yapitlarinda kullanmislardir.
LARGAMENTE, LARGO (Ital.): Genis anlaminda. Çok yavas tempo.
LARGHETTO (Ital.): “Largo”dan az daha hizli.
LEGGIERO (Ital.): Hafif.
LEITMOTIV (Alm.): Kisilerin yada olaylarin tanitilmasi için kullanilan,
melodik, ritmik yada armonik kimligi olan cümle bölümleri. Genellikle
operada kullanilir. Wagner’in operalarinda “Leitmotiv”lerin özel bir
önemi vardir.
LENTO (Ital.): Yavas.
LIBRETTO (Ital.): “Küçük kitap” anlamina gelir. Opera metni, opera oyunu.
LOURE (Fran.): 18. yy. süitlerinde rastlanan bir tür halk dansi.
M
MAESTOSO (Ital.): Görkemli.
MALAGUENA: Malaga kaynakli, Endülüs’te yayilmis Ispanyol halk dansi.
MEISTERSINGER (Alm.): 14. 15. ve 16. yy’larda Almanya’da birlikler ve loncalar kurmus ozan ve sarkicilara verilen ad.
MELODI: Ritm ögesinden yararlanarak, bir biçim için art arda çizilmis notalar.
MELODRAM: Müzikle birlikte, melodisiz olarak, düz okuma durumda
söylenen dram. Müzik esligiyle bir anlatici için hazirlanmis yapitlarin
türüne verilen ad.
MENUETTO (Ital.): 17. yy’da ortaya çikmis. Fransa kaynakli, üç zamanli
saray dansi. Adi “küçük” anlamina gelen menu sözcügünden türemistir.
Ufak adimlarla oynanmasi bu adi gerektirmistir.müzigi önce süitlerde
yer almis, sonra sonat biçiminin bölümlerinden biri olmus, yerini
scherzo’ya birakincaya kadar kullanilmistir.
METRONOM: Müzikte zaman ölçen, bir parçanin tempo hizini belirten araç.
Prensibini 1596’da Paris’te Etienne Loulie bulmus, 1816’da Johann
Nepomuk Maelzel ilk metronom fabrikasini kurmustur.
MISSA (Fran.): Katolik kilisesi tören müzigi. Baslica bölümleri
“Kyrie”, “Gloria”, “Sanctus” ve “Benedictus”, “Agnus Dei”. Her bir
parçanin iç biçimini sözler düzenler. “Missa” büyük biçim olarak süiti
andirir.
MODULATION (Fran.): Bir tonaliteden öbürüne geçme. Modülasyon.
MONODRAM: Tek sarkici için opera.
MOTIF: Bir yapitin kurulusunun ana ögelerinden biri olarak kullanilan ve bir müzik fikrinin kaynagi olan parça.
N
NOCTURNE, NOTTURNO (fran, Ital.): “Gece Müzigi” anlaminda kullanilir.
Ilk terim olarak durgun, düsünceli, ve duygulu piyano parçalarini
anlatmak için John Field tarafindan kullanilmistir. Bu türde en olumlu,
en ünlü parçalari Chopin yazmistir.
NONET: Dokuz çalgi için yapit. Dokuz çalgidan kurulmus topluluk.
NOTA: Müzik yazisi. Sesleri gösteren isaretler.
O
OKTAV (Ing.) Sekiz sesli aralik.
OKTET (Fran.): Sekiz çalgili topluluk. Sekiz çalgi yada sekiz üyeli topluluk için yazilmis yapit.
ONIKI NOTA MÜZIGI: Yarim ses aralikli kromatik dizideki oniki notanin
besteci tarafindan bagimsizca seçilip siralanisi ile ortaya çikan
diziye dayanan müzik.
Oniki nota dizisi prensibini bir tonal düzen yerine, yeni bir düzen
kurma amaciyla Avusturyali besteci Arnold Schoenberg hazirlamistir.
OPUS (Lat.): “Yapit” anlaminda kullanilir. Bazi besteciler yapitlarinin
bestelenmis yada yayinlanmis sirasini belirtmek için Op. Kisaltmasini
ve yapitin sira numarasini kullanirlar.
P
PARTISYON (Fran.): Çalgi yada ses bölümlerinin birlikte okunmasini saglamak amaciyla birbiri üstüne siralanis notasi.
PARTITA (Ital.): 17. yy’da art arda çalinan dans parçalari dizisi.
Bach, terimi iki anlamda kullanmistir. (1) süit karsiligi, (2) org
“chorale”leri üzerine çesitlemeler.
PASSACAGLIA (Ital.) : Ispanyolca “sokak sarkisi” anlamina gelen
“passagallo” sözcügünden 17. ve 18. yy. süitlerinde rastlanan, orta
yavaslikta, üç zamanli, tekrarlanan figüre (ostinato’ya) dayanan dans
biçimi.
PASSION: Isa’nin haçlanmasi ile ilintili kutsal metin üzerine koro,
solo sarkilar ve çalgi esligi için bestelenen bir tür oratoryo.
Ortaçag’da “mystére” ve “devozione”lerden türemistir.
PASTORAL: (1) Konusu genellikle efsanelere dayanan müzikli oyun.
Operanin öncüsüdür. Renaissance Italya’sinda ortaya çikmis, sonra
özellikle Fransa’da gelismistir. (2) “Çobansi” nitelikte çalgi müzigi
yada sarki. “Musette” ve “Siciliana” pastoral biçimlerdir.
PIANO, PIANISSIMO (Ital.): Hafif, yumusak çok hafif, çok yumusak.
PICCOLO (Ital.): Küçük flüt. Ses alani normal flüte kiyasla bir oktav yukaridan baslar.
PIU (Ital.): Çok.
PIZZICATO (Ital.): Yayli çalgilarda bir geçidin yayla degil, tellerin
parmakla veya tirnakla çekilerek çalinacagini belirten terim.
POLACCA (Ital.): Italyan tarzinda yazilmis olmakla beraber dansin ritmik özelliklerine bagli bir tür “polonaise”.
POLITONALITE (Fran.): Birden çok ve birbirinden ayri tonalitelerin bir arada kullanilmasi.
POLKA: Bohemya kaynakli, hizli tempolu dans.
POLONAISE (Fran.): Polonya halk dansi. Orta yavasliktadir.
PRESTO (Ital.): Çabuk.
PRESTISSIMO (Ital.): Çok çabuk.
PRIMADONNA (Ital.): “Birinci Kadin” anlamina gelir. Operalarda bas kadin sarkici.
Q
QUATRE NOTES CONTRE UNE: Bire karsi dört nota kullanarak yapilan iki partili kontrpuan.
QUIETO: Sakin anlaminda kullanilir.
QUINTON: 18. yy.’a ait eski bir Fransiz kemani.
QUODILBET: (istendigi gibi, dermece) 16. ve 17. yy.’larda polifonik
vokal bir eserin farkli eserlerindeki birkaç popüler melodi ve metnin
komik bilesimi bu kelimeyle adlandirilirdi. Bach’in Goldberg
Variationlarin sonuncusu bir quodilbet idi.
R
RALLENTANDO (Ital.): Yavaslayarak.
RAPSODI: Belirli bir kalip ve biçime bagli olmayan genellikle halk temalarina dayanan çalgi müzigi.
RECITATIVO (Ital.): Bir operanin oratoryonun yada kantatin “teganni”
edilmeyip, söylenen, bir türlü konusmayla sunulan bölümleri.
RESITAL: Bir konserde tek sarkici yada çalgicinin esliksiz olarak bir veya birkaç yapiti sunmasi.
RISOLUTO: Güçlü, kararli.
RITM: Zaman içinde varolan müzigin yine zaman içinde belirtilmesi. Ritm
müzigin üç ana ögesinden biridir. Öbür ikisi melodi ve armoni.
Melodisiz ve armonisiz müzik olabilir ama ritimsiz bir müzik
düsünülemez.
ROMANCE: Besteciyi kesin bir kalip biçimine uymak zorunda birakmayan, genellikle duygusal parçalara verilen ad.
RUBATO: Icrada geçici olarak kesin bir tempodan ayrilman ve nota
sürelerini bir cümlenin anlamini açiklamak, yaymak amaciyla degistirmek.
S
SALTARELLO: Hizli tempoda eski Ispanyol- Italyan dansi. Lavta süitserinde pavan’dan sonra yer alir.
SCHERZO: “Saka” anlamina gelir.sonat biçiminde Beethoven’den bu yana
“menuetto”nun yerini almis olan bölüm. Tekrarlanan kesin çizgili bir
ritmik figüre dayanir. Menuetto’da oldugu gibi karsit nitelikte bir
yavas bölümü (üçlü bölümü vardir.
SERENAD: Aksam müzigi. Aksam yahut gece vakti, açik havada genellikle
bir kadinin penceresi altinda söylenir, çalinir türde parçalar…
SONAT: Baslangiçtaki anlamiyla “çalinmak, tinlatilmak” için parça anlaminda… Üç yada dört bölümden kurulmus yapitin bütünü..
SONATIN: Küçük ve kisa sonat.
SOPRANO: En tiz kadin veya çocuk sesi.
SUBRET: Operalarda ve operetlerde genellikle hizmetçi kiz rolüne çikan hafif sopranolar sinifina verilen ad.
STACCATO: Notalarda belirtilen sesleri birbirine baglamadan teker teker ayri ayri yorumlama.
STRETTO: (1) Fuga yazisinda, ana konu ile karsiligin üst üste geldigi
ve seslerin birbirini daha yakindan izledigi bölüm. (2) Parçanin
sonunda tempo hizlanmasi (genellikle Italyan operasinda).
SÜIT: 16. yy.da bir yandan halk arasinda, öte yandan saraylarda
gelismeye ve yayginlasmaya baslayan dans parçalari demeti. Sanat müzigi
sinirlari içinde yer edinmis, 17. ve 18. yy.lar boyunca baslica çalgi
müzigi ortami ve sonat biçiminin öncüsü olmustur. Allemande, Courante,
Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne süitlerde rastlanan
baslica danslardir.
SÜRDIN: Bir yayli çalgiyi, yada maden nefes çalgisini sagirlastirici parça veya tikaç.
T
TANGO: Ritmi Habanera’ya benzeyen (noktali ritm) fakat daha çabuk
tempoda dans. Ispanyol-Amerikan kaynaklidir. Meksika’dan çiktigi
sanilir. Arjantin’de çok yaygindir.
TARANTELLA: Çok hizli ve canli tempoda Napoli dansi.
TEMA: Bir bestede baslica müzikal fikir yada konu. Ilk çok ses yazisinda, üzerine kontrapuntanin kuruldugu “cantus firmus”.
TEMPO: Müzikte sesin süresi üzerine kurulmus, ses hareketlerinin süre ve hizlarini ölçmeye yarayan sistemlerin temeli.
TENOR: En tiz erkek sesi.
TOCCATO: Sözcük anlami “dokunmak için” parça. Klavye müziginde (org,
klavsen) verilen ilk adlarindan biri. Kuzeyli orgçular ve Bach fuga
yazisinda “toccata”larda genis yer vermislerdir.
TONALITE: Bir bestede yada bir beste bölümünde bütün nota ve akorlarin,
bir “çikis noktasi” durumundaki notayla ilgilerini düzenleyen
sistemlerin bütünü. Tonalite, kendi basina, müzik yaraticiliginda bir
amaç degil, fakat araçlardan yalniz biridir.
TRANQUILLO: Sakin, rahat.
TREMOLO: Bir nota yada bir akorun çok hizli olarak tekrari.
TRIL: Bir notanin bir üstteki notayla çok hizli olarak siralanmasi.
TRIO: Üç ses yada çalgi için yazilmis beste. Böyle bir besteyi çalan topluluk.
TROPPO: Çok… Non troppo: Çok degil… Allegro non troppo: Çok hizli degil…
TROUBADOUR: 11. ve 14. yy.lar arasinda Fransa’nin güneyindeki gezginci ozanlara verilen ad. Kuzeydekilere “trouvére” denir.
TUTTI: Bütün, tüm, hep birlikte anlamlarina gelir. Konçertolarda ve
koro seslerinde solo sesin yaninda bulunan çalgi ve seslerin bütününe
verilen ad.
U
UVERTÜR: Müzikli sahne yapitlarinin, süit ve senfonilerin basindaki
açilis, giris müzigi. Italya’da Alessandro Scarlatti, Fransa’da da
Jean-Baptiste Lully uvertürü üç bölümlü olarak kesinlestirmisler,
böylece klasik senfoni biçiminin temelini atmislardir.
UMORISTICO: Sakaci, esprili.
UNA CORDA: Tek tel. Piyanoda özel bir pedala basilarak çekiçlerin üç
yerine bir tele vurmasini saglayarak özel bir ses rengi elde edilmesi.
Normale dönüs “tre corde” komutuyla belirtilir.
UNCA: Çengel. Notalarin degerini gösteren çengel.
UNGHERESE, HONGROISE: Macar tarzinda.
UNISONO, UNISSON: Tek sesli, ayni seste.
UNITONAL: Tek tonlu.
UNNO, NATIONALE: Ulusal.
UOMO: Erkek adam. Basroldeki erkek sarkici.
ÜÇGEN (Fran., Ing. Triangle): Titresimi saglamak amaciyla üçgen
biçiminde bükülmüs maden çubuktan yapilma, belirli bir nota yüksekligi
vermeyen vurma çalgisi.
V
VIBRAFON: Maden çubuklarin üstüne tokmakla vurularak çalinan, her bir
çubugun altinda bulunan borunun içindeki havanin, elektronik araçla
titrestirilmesiyle elde edilen tiniya sahip çalgi.
VIBRATO: Titreme, insan sesinde olsun, türlü çalgilarda olsun, bir
notanin yüksekligini asagi ve yukari dogru sik yada genis aralikli
sallandirilmayla elde edilir.
VIRGINAL: Diz üstüne yerlestirilip çalinan küçük klavsen.
VIRTUOZ: Yorumunda teknik ustaligin üstün katina erismis kisiler için kullanilan terim.
VIVACE: Canli.
VOCE: Ses. (Mezza Voce: Yarim ses), (Sotto Voce: hafif ses)
VORSPIEL: Müzikli oyunlarda yapitin baslamasindan önce çalinan orkestra parçasi.
W
X
XYLOPHONE: Ksilofon. Farkli uzunlukta tahta plaketlerden olusan vurmali çalgi.
Y
YORUM: Bir müzik yapitini icra eden sarkici, enstrümanist yada
yöneticinin, o yapiti bestecinin düsünce ve duygularina uygun olarak
sunma amaciyla uyguladigi duygusal davranisin ve bilimsel inceleme
sonuçlarinin tümü.
Z
ZARZUELA: Bir tür Ispanyol opereti.
ZELO, ZELOSO: Acele , aceleyle.
ZIGANKA, ZIGEUNER, ZINGARA, ALLA ZINGARA: Çingene, çingene müzigi, çingene tarzinda, Çigan.
ZOPPA: Aksak.
ZWISCHENSPIEL (Alm.): Müzikli oyunlarda perde arasinda çalinan orkestra parçasi…
__________________
Zoru hemen yaparim imkansiz zaman alir
|
Aktif Konular 
Üye Listesi 
Arama 
Yardım
Kayıt Ol 
Giriş
Gitar-tr.com FORUM : Gitarist
Konu: Gitar Terimleri Sözlügü
